Financiering

Onze inzet
We maken onderscheid tussen financiering en dekking. In deze paragraaf hebben we het over de financiering. Bij financiering gaat het om de vraag hoe we aan onze financiële en liquide middelen (de betaalmiddelen) komen (bijv. door verkoop van gronden of door aangaan van geldleningen). Bij dekking gaat het om de vraag hoe we de baten  kunnen aanwenden om de begroting sluitend te maken en te houden (bijv. opbrengst uitkering gemeentefonds en belastingopbrengsten ter dekking van afschrijvingslasten).
De uitvoering van het financieringsbeleid vindt plaats binnen de kaders zoals gesteld in de Wet FIDO  en de Wet HOF . Om vooral de financieringsrisico’s te beperken staan in de Wet FIDO  twee instrumenten: de renterisiconorm en de kasgeldlimiet. In de Wet HOF  zijn de bepalingen opgenomen die betrekking hebben op het uitzetten van overtollige financieringsmiddelen bij de Schatkist (Rijk), het zogenaamde schatkistbankieren. Deze vormen tezamen met het Treasurystatuut en Verordening voor het Financieel Beheer en Beleid, de indicatoren voor ons treasury beleid.

Naleving Wet financiering decentrale overheden ( Wet FIDO )

De Wet FIDO  bepaalt dat het aangaan van leningen, het uitzetten van middelen of het verlenen van garanties alleen mag voor de publieke taak. Enige uitzondering hierop is het uitzetten van overtollige middelen. Deze uitzettingen dienen dan een prudent karakter te hebben en niet gericht te zijn op het genereren van inkomsten door het lopen van overmatig risico. Zo is het bijvoorbeeld verboden om aandelen of crypto currencies te kopen/te verkopen, dan wel te bankieren. Daarnaast bepaalt de Wet FIDO  dat de gemiddelde netto vlottende schuld per kwartaal niet de kasgeldlimiet overschrijdt (bepaald in de Uitvoeringsregeling Financiering Decentrale Overheden) en dat het renterisico op de vaste schuld van de gemeente de renterisiconorm (bepaald in de uitvoeringsregeling), niet overschrijdt. Wij hebben de bepalingen in de Wet FIDO  nageleefd en hiermee (niet-)financieel rechtmatig gehandeld.

Tabel: PFI.01 Effectindicatoren financiering

De wettelijke renterisiconorm bepaalt dat jaarlijks maximaal 20% van het begrotingstotaal onderhevig mag zijn aan renteherziening en herfinanciering. Hiermee is een maximum gesteld aan het renterisico op de langlopende leningenportefeuille. Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar zal worden aangepast.

Herfinanciering is het aangaan van een nieuwe lening om de oude af te lossen. De renterisiconorm beperkt dus de aflossingen op de bestaande leningenportefeuille. Op een begrotingstotaal in 2024 van € 683,2 miljoen bedraagt de rente risiconorm voor onze gemeente € 136,6 miljoen (20%). In 2024 vindt voor ruim € 23,7 miljoen aan aflossingen van bestaande leningen plaats. Er is derhalve nog ruimte voor herfinanciering op reeds bestaande aangetrokken langlopende leningen voor € 112,9 miljoen.

Tabel: PFI.02 Verwacht renterisico

De kasgeldlimiet is in de Wet FIDO  opgenomen om de directe gevolgen van een snelle rentestijging te beperken. De kasgeldlimiet bepaalt dat gemeenten hun financieringsbehoefte voor slechts een beperkt bedrag met kort geld (looptijd < 1 jaar) mogen financieren. Hierdoor worden de renterisico’s op korte termijn beperkt. De norm is in de wet gesteld op 8,5% van het begrotingstotaal aan lasten (exclusief de stortingen in de reserves). Voor Amersfoort bedraagt de limiet in 2024 € 58 miljoen. Over het algemeen benutten we de kasgeldlimiet optimaal, rekening houdend met de renteontwikkeling van kortlopend geld (bijv. daggeld en kasgeld) en langlopend geld (langlopende leningen).

Tabel: PFI.03 Berekende kasgeldlimiet

Het koersrisico hangt sterk samen met het renterisico en heeft betrekking op (tussentijdse) koersdalingen van verhandelbare schuldtitels. Wij zijn niet in het bezit van deze schuldtitels en dus is het koersrisico niet aanwezig.

Onder debiteurenrisico wordt verstaan het risico dat uitgezette geldleningen niet worden terugontvangen van marktpartijen. Wij beleggen onze overtollige geldmiddelen alleen bij de Schatkist. Daarom speelt dit risico hier niet.

Onder crediteurenrisico verstaan we het risico dat voor opgenomen geldleningen bij niet tijdige aflossing een boete verschuldigd is.

De Wet HOF  verplicht de lagere overheden alle geldelijke overschotten bij het Ministerie van Financiën te beleggen, om zo het overheidstekort binnen de grenzen van de Europese doelstellingen te brengen en te houden. De wet biedt, onder bepaalde voorwaarden, (lagere) overheden de mogelijkheid elkaar leningen te verstrekken. Dit kan voor beide partijen leiden tot gunstige rentecondities. Uit oogpunt van doelmatigheid is in de Wet HOF  een drempelbedrag opgenomen. Hiermee mag een bepaald bedrag buiten de Schatkist worden gehouden.
De drempel van het Schatkistbankieren ( SKB ) is als volgt:

1. Een begrotingstotaal tot € 500 miljoen: de drempel is verhoogd naar 2% van het begrotingstotaal met een minimum van € 1 miljoen.
2. Een begrotingstotaal > 500 miljoen: de drempel bedraagt € 10 miljoen plus 0,2% van het deel van het begrotingstotaal > € 500 miljoen.

Voor Amersfoort geldt voor Begroting 2024 een drempelbedrag voor schatkistbankieren
van € 10,3 miljoen. 
Als gevolg van gestegen rentetarieven sinds najaar 2022 heeft de gemeente Amersfoort automatische saldoregulatie met de Schatkist ingeregeld met een drempelbedrag van € 300.000.
Dit omdat de uitgezette geldmiddelen bij de Schatkist meer rentebaten genereren dan op onze
rekening-courant, zodoende is het niet voordelig om het hogere drempelbedrag van € 10,3 miljoen te gebruiken.
In 2024 verwachten we een van overtollige middelen bedrag v an €70 miljoen bij de Schatkist.

Tabel: PFI.04 Berekende drempel schatkistbankieren

Ter vergroting van de transparantie van het begroting- en verantwoordingsproces wordt in deze paragraaf inzicht gegeven in de berekening van de rentelasten, het renteresultaat, de wijze waarop de rente aan onder andere de investeringen en grondexploitaties wordt toegerekend en de totstandkoming van de financieringsbehoefte.

Generiek
Vanaf 2022 wordt de economie in Nederland en daar buiten fors beïnvloed door hoge inflatie.
Om deze inflatie proberen te verlagen heeft de ECB (Europese Centrale Bank) sinds het najaar van 2022 en gedurende 2023 de rentetarieven geleidelijk verhoogt naar inmiddels 3,75%. De inflatie in Nederland ligt momenteel (zomer 2023) op 4,6%. De Nederlandse Bank verwacht dat de inflatie daalt, in 2024 naar (3,7%) en in 2025 naar (2,5%).
Specifiek
Door de renteverhogingen van de ECB is de rente op de kapitaalmarkt (lang) en geldmarkt (kort) opgelopen naar momenteel boven de 3%. Berichtgevingen van de ECB lopen uiteen van geen tot verdere renteverhogingen in 2023/2024 en een kans op recessie. We houden er de aankomende jaren rekening mee dat de rente voor de geldmarkt hoger ligt dan de kapitaalmarkt. De markt prijst de rente op kort geld momenteel hoger dan op lang geld; dit door de verwachting van een rentedaling op (middel)lange termijn vanwege het onder controle krijgen van de inflatie (daling).
In de financieringsbehoefte houden we hier rekening mee. Het is echter onzeker of deze verwachting uit gaat komen.

Voor onze financieringsbehoefte voor de jaren 2024-2027 gaan wij uit van de rentepercentages zoals opgenomen in tabel PFI.05.

Tabel: PFI.05 Toegepaste percentages financieringsbehoefte

Om de financieringsbehoefte zo goed mogelijk te kunnen bepalen (wat verplicht is op grond van het BBV) is, op basis van ervaringsgegevens, uitgegaan van het gegeven dat niet alle geplande nieuwe investeringen worden gerealiseerd conform initiële planning en dat niet alle geplande mutaties in de reserves daadwerkelijk plaatsvinden.
Afwijkingen op de uitgaven van de geplande investeringen en op de reserves en voorzieningen zullen, evenals de ontwikkeling van de rente, effect hebben op de berekende financieringsbehoefte.

Tabel: PFI.06 Berekende financieringsbehoefte 2024-2027

Door de commissie BBV is bepaald dat de rente toerekening aan de grondexploitaties moet worden beperkt tot de werkelijk betaalde rente over het vreemd vermogen. Het over het vreemd vermogen te hanteren rentepercentage moet worden bepaald door het gewogen gemiddeld rentepercentage van de bestaande lening portefeuille, naar verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen. De verhouding vreemd vermogen / totaal vermogen is bepaald vanuit de vastgestelde balans van het gemeentelijk jaarverslag 2022.
Het rekenpercentage van de rente voor de grondexploitaties is voor de (meerjaren)raming 2024 tot en met 2027 bepaald op 1,5%.

Tabel: PFI.07 Berekening rentepercentage Grondexploitaties

In deze paragraaf dient inzicht te worden gegeven in de berekening van de rentelasten, de wijze waarop de rente wordt toegerekend aan de taakvelden en het renteresultaat. In onderstaand overzicht wordt dit zichtbaar gemaakt.
Het rente - omslagpercentage is voor de (meerjaren)raming 2024 tot en met 2027 bepaald op 1,0 %.

Tabel: PFI.08 Renteschema

Tabel: PFI.09 Verloop opgenomen geldleningen

Tabel: PFI.10 Verloop uitgezette geldleningen

Tabel: PFI.1.11 Verloop uitgezette geldleningen (ambtenarenhypotheken)

De Europese afspraken (Economische en Monetaire Unie) die in de wet HOF zijn vastgelegd, gaan over de reductie van het begrotingstekort en de staatsschuld. Het Rijk en de mede-overheden leveren een gelijkwaardige inspanning hiervoor. De norm voor decentrale overheden is bepaald op een macro
EMU-norm van 0,4 % van het BBP (Bruto Binnenlands Product) voor de periode van 2019 tot en met 2023. Om de afzonderlijke provincies en gemeenten tijdig een beeld te geven wat dit voor hen betekent, publiceert het Ministerie BZK in lijn met de Wet Hof individuele EMU-referentiewaarden.
De individuele referentiewaarde voor de Gemeente Amersfoort is op basis van het begrotingstotaal 2024 bepaald op € 27,4 miljoen (bron: Ministerie BZK Gemeentefonds Septembercirculaire 2022). Een individuele EMU- referentiewaarde betreft geen norm, maar een indicatie van het aandeel dat een provincie of gemeente in de gezamenlijke tekortnorm heeft.

Tabel: PFI.12 Berekening EMU-saldo
(x € mln.)